İnsanlarla alay etmek büyük günahlardan birisidir
Alay eden bir insan karşı tarafın eksiğini ve ayıbını onun yüzüne vurmaktadır ve ya kendisini büyük görüp karşı tarafı küçümsemektedir. Alay zahirde tek bir günah olarak görünüyor ancak gerçekte alayın içerisinde bir sürü günah vardır. İnsanı tahkir etmek, rezil etmek, ayıplarını açığa vurmak, fitne yaratmak, dedikodu yapmak, kin beslemek ve alay ile ihtilaf çıkarmak… Şunu görmekteyiz ki alay eden kişi yaptığı bu günahla birlikte birçok günah işlemiş oluyor. Bu hususta yüce rabbimiz bizi ikaz etmiştir. Ahlaki olmayan alay etme davranışından uzak durmamızı emretmiştir.
Hücurat suresi 11.ayet-i kerimede şöyle buyrulmaktadır; ‘’Ey inananlar! Bir topluluk bir diğerini alaya almasın, belki de onlar kendilerinden daha iyidirler. Kadınlar da başka kadınları alaya almasınlar, belki onlar kendilerinden daha iyidirler. Kendi kendinizi ayıplamayın; birbirinizi kötü lakaplarla çağırmayın; inandıktan sonra yoldan çıkmış olmak ne kötü bir addır. Tövbe etmeyenler, işte onlar zalimlerdir.’’
Kuran-ı Kerim´in bizim hidayet ve ıslahımız için getirmiş olduğu bu yasağı ciddiye alarak birbirimizi lekelemeden ve rencide edici davranışlarda bulunmaktan kaçınmamız gerekiyor. Burada şu soru akla gelmektedir; İnsanlar birbirleriyle neden alay ederler? Bunun sebeplerini Kuran-ı Kerim açıklamıştır. Biz bu sebepleri, bu ayetin mesajları bölümünde açıklayacağız.
Bu Ayetin Mesajları
1- Bazen insanlarla alay etmenin temelini, kişinin serveti ve varlığı oluşturmaktadır. Yani servet ve varlık insanın kendisini üstün görüp, diğer insanları tahkir etmesine sebep olmaktadır. Bundan dolayı insanlarla alay ederler. Bu husus Hümeze suresinin 1. Ve 2. Ayetlerinde şöyle geçmektedir; ‘’Mal toplayarak onu tekrar tekrar sayan, diliyle çekiştirip alay eden kimsenin vay haline!’’
2- Bazen alay etmenin sebebi ilim ve tahsil olur. Bazı kişiler sahip oldukları bilgiyle kendilerini üstün görür ve diğerlerini küçümserler. Böylece insanlarla alay ederler. Bu hususu kuran-ı kerim Ğafir suresi 83.ayette şöyle beyan etmiştir; ‘’Elçileri onlara açık seçik kanıtlar getirdiklerinde, sahip oldukları bilgileriyle böbürlendiler. Ama alay ettikleri şey onları kuşatıverdi!’’
3- Bazen alayın sebebi fiziki güç ve kudrettir. Bazı insanlar fiziki olarak güçlü ve kudretli olduklarından zayıf olan insanlarla alay ederler. Bu hususta Fussilet suresi 15.ayette yüce rabbimiz şöyle buyurmuştur; ‘’Âd kavmi ise yeryüzünde haksız olarak büyüklük taslamış, “Bizden daha güçlü kim var?” demişlerdi.’’
4- Bazen alay etmenin sebebi toplumsal meselelerden kaynaklanıyor. Bir kısım insanlar sosyal meselelerde kendilerini haklı ve üstün gösterme adına diğer insanları aşağılayarak alay ediyorlar. Bu hususu kuran-ı kerimde yüce rabbimiz Hud suresi 27.ayet-i kerimede şöyle buyurmuştur; ‘’Kavminin inkâr eden ileri gelenleri, “Biz, senin ancak bizim gibi bir insan olduğunu görüyoruz. İlk bakışta sana uyanların da ancak en aşağılıklarımızdan ibaret olduğunu görüyoruz…’’
5- Bazen alay sebebi insanın bir makama ve servete olan hırsıdır. İnsanın mal ve servet isteği kimi zaman eleştirme ve diğerleriyle alay etme sebebi olmuştur. Ashaptan bir grup peygamber (s.a.a) hakkında dedikodu yapıyorlardı. Bu hususta tövbe suresi 58.ayeti kerimede şöyle buyrulmuştur; ‘’İçlerinden sadakalar konusunda sana dil uzatanlar da var. Kendilerine ondan bir pay verilirse, hoşnut olurlar; eğer kendilerine ondan bir pay verilmezse, hemen kızarlar.’’
6- Alay etmenin sebeplerinden biri kişinin cahil ve bilgisiz olmasıdır. Bu hususta kuran-ı kerimde yüce rabbimiz şöyle bir örnek getirmiştir; Hz. Musa (a.s) öldürülen bir kişinin katilinin bulunması hususunda katilin kim olduğunu belirlemek için bir inek kesmelerini ve o hayvanın etinden bir parça ölenin bedenine vurarak onun konuşmasını sağlamalarını emretti. O konuşarak katilinin kim olduğunu söyleyecek dediği zaman onlar şöyle dedi; Sen bizimle alay mı ediyorsun? Hz. Musa (a.s) cevaben şöyle dedi; Cahillerden olmaktan Allah´a sığınırım. Yani alay etmek kişinin cehaletindendir ve ben cahil biri değilim.
Evet kardeşler maalesef insanların birbirleriyle her alanda alay etmektedirler. Alay insanın imandan, insanlıktan ve ahlaki değerlerden uzaklaşma sebebidir. Alay etmeyi kendisine huy edinen birisi gerçek manada mümin olamaz. Allah bizi bu büyük günahtan sakınanlardan karar kılsın
Hasan Karabulut
