Tövbe, İslam’ın en önemli öğretilerinden olup affedilmenin yollarından biridir.
Tövbe suça engel olup ve suçluyu ıslah etmektir.
Tövbe, kemale ermesi için insanda meydana gelen değişimdir.
Tövbe, insanın içinde gerçekleştirdiği devrimdir.
Tövbe, günahkârın amellerini gözden geçirmesi ve kanunsuzluk yapmaması için sonsuz ilahi rahmetin bir dalıdır.
Tövbe, toplumda günahın ve yanlış işlerin azalmasıdır.
Tövbe, ruhsal sıkıntılardan kurtulmak ve huzura kavuşmaktır.
İnsan, yaşamı boyunca içgüdülerinin yönlendirmesiyle haddini aşarak günah işler. Eğer onun için bir telafi ve ıslah yolu olmazsa, ilahi azaba uğrayacağını düşüneceğinden nefsanî lezzetlerin peşinden giderek günah işlemeye devam eder. Sonuç olarak kendisini ıslah etmek için uğraşmaz. Ama yüce Allah, tövbe kapısını açık bırakarak, geçmişlerini telafi edebilmesi için insanlara fırsat vermiştir.
Beşeri kanunlarda da bu durum görülmektedir. Cezaevlerinde bir süre geçtikten sonra davranışlarında iyileşme görülen suçluların cezalarında indirime gidilir. Birçok suçlu bu şekilde davranışlarını ıslah ederek aftan yararlanmıştır.
Psikologlardan biri şöyle diyor: ‘Vicdan azabı çok yıkıcıdır. Bu yüzden bazen pişmanlığa dönüşmektedir. O yüzden huzura kavuşmak için hatasını telafi etmek ister.’
Ayetler, hadisler ve fakihlerin tövbe hakkındaki sözlerinden gerçek pişmanlığın ve günahı terk etmeye azmetmenin tövbe için yeterli olacağı ve bunun için özel bir söz ve eyleme gerek olmadığı anlaşılmaktadır.
Tövbe etmenin süresi uzun olsa da insan tövbeyi geciktirmemelidir. Yüce Allah’ın ‘Tövbe edin’ düsturu onu tövbede acele etmeye davet etmektedir. Dolayısıyla tövbeyi geciktirmek Allah’ın emrini geciktirmek demektir.
Tövbeyi geciktirmemenin gereği hakkında birçok ayet ve hadis vardır. Aşağıda onlardan bazılarına yer veriyoruz
Ayetler
-İman edenlerin, Allah’ın zikrine ve haktan inene kalplerinin saygı ile yumuşama duyacağı vakit gelmedi mi? (Hadid sûresi, 16)
– Ey mü’minler! Hepiniz Allah’a tövbe edin, belki böylece korktuğunuzdan kurtulur, umduğunuzu elde edebilirsiniz. (Nur sûresi, 31)
-Ey kendi aleyhlerine aşırıya giden kullarım! Allah’ın rahmetinden ümit kesmeyin. Şüphesiz Allah bütün günâhları bağışlar. Çünkü O, çok bağışlayıcı, çok merhamet sahibidir. (Zümer suresi, 53)
-Rabbinizden sizi bağışlamasını isteyiniz; sonra ona tövbe ediniz. (Hûd sûresi, 3)
-Ey iman edenler! Allah’a samimiyetle tövbe edin!… (Tahrîm sûresi, 8)
Hadisler
-Resul-i Ekrem (s.a.a) buyuruyor: Tövbeyi geciktirme. Çünkü ölüm aniden gelebilir. (Camiu Ahadisu’ş-Şia, c.14, s.337)
-İmam Muhammed Taki (a.s) buyuruyor: Tövbeyi geciktirmek aldanmaktır; bugün yarın deyip uzunca oyalanmak şaşkınlıktır; Allah’a karşı mazeret getirmek helakettir; günahta ısrar etmek Allah’ın tuzağından güvende olmaktır: ‘Zarara uğrayan bir topluluktan başka kimse Allah’ın tuzağından güvende olamaz.’ (Tuhefu’l-Ukul, s.480)
-İmam Ali (a.s) buyuruyor: Amelsiz olarak ahreti isteyenlerden ve tövbeyi uzun emellerle geciktirenlerden olma. (Biharu’l-Envar, c.6, s.30)
Yine şöyle buyuruyor: Tövbeyi geleceğe erteleyenlerin dini yoktur. (Nehcü’l-Belağa, 50. Hikmet)
4-İmam Ali (a.s) oğlu İmam Hasan’a (a.s) şöyle buyurdu: Günahı terk ettiğinde onu tövbe ile yok etmek için acele et. (Biharu’l-Envar, c.74, s.208)
Belirtmek gerekir ki, Ehl-i Beyt İmamları (a.s) günah işlemezler. Buradaki amaç başkalarına tövbe etmenin önemini anlatmaktır.
5- Resul-i Ekrem (s.a.a) İbn-i Mesud’a şöyle buyurdu: Ey İbn-i Mesud! Günahı önceleme ve tövbeyi geciktirme. Aksine tövbeyi öncele ve günahı geciktir. (Biharu’l-Envar, c.74, s.104)
Tövbenin Faydaları
Tövbenin hem manevi hemde maddi faydaları vardır. Onlardan bazıları şunlardır:
1- İnsan Allah’ın bağışına ve mağfiretine nail olur
2- Kalbi saflaşıp nurlanır.
3- Şeytanın vesveselerinden korunup güvende olur
4- Faydalı ilimler öğrenir
5- Allah’ın sevdiği kimse olur
6- Günahları sevaplara dönüşür
7- Ebedi kurtuluşa erişir
8- Ebedi huzura ulaşır
9- Kişiliğini yeniden kazanır
10- Rızkı çoğalır
Tövbenin Merhaleleri
Adamın biri kendisini göstermek için Hz. Ali’nin (a.s) huzuruna geldi ve ‘Estağfurullah’ dedi. Hz. Ali (a.s) ona şöyle buyurdu: ‘Annen yasına otursun. İstiğfarın ne yüce bir derece olduğunu biliyor musun?’ Sonra şöyle buyurdu: İstiğfar ve tövbenin altı şartı var:
1- Önceki günahlardan pişman olmak
2- Günahı terk etmeye kesin karar vermek
3- Kul hakkını ödemek
4- Allah’ın hakkını ödemek
5- Haram yiyerek alınan bedenin etlerini eritmek
6- Bedenin, günahın zevkini tattığı gibi Allah’a itaatin zorluğunu da tatması.
İlahiyatçı Yazar Serdar Aytekin
