Sözlükte ‘Dayanç’ anlamına gelen sabır, Arapça lügatte hapsetmek ve sınırlamak demektir. Sabır bazılarına göre insanın nefsini, takatsizlik ve tahammülsüzlükten arındırmasıdır.
İnsan yaşamı boyunca bir taraftan birçok afet, noksanlık, engel ve musibetlerle karşılaşırken diğer taraftan nefsanî isteklerin hücumuna uğrar. İşte tüm bu sıkıntılarda sınırlı insan Allah’ın sınırsız kudretine bağlanmazsa kendisini kaybeder. Allah’la bağlantısı olan kimseler ise bütün bu sorunlar, sıkıntılar, acılar ve kederler karşısında dayanır, onları gözünde büyütmez ve sonuç olarak kendilerini kaybetmezler.
Sabırlı Olmanın Özellikleri
Sabır, zorluklar karşısında direnmek ve dayanma gücüdür.
Sabır, insanı hoş olmayan olaylar karşısında güçlü kılmaktır.
Sabır nefsi; aklın ve şeriatın gereğini yerine getirmeye mecbur eder ve onların yasakladığı şeylerden uzak tutar.
Sabır; ilahi, ahlaki ve insani bir mesele olup büyük sevaplar kazandıran bir ameldir.
Sabır, dinin koruyucusu, insanın hak ve hakikate yönelişi, ruhun güçlendirilmesi ve şeytanın tuzağına düşmemektir.
Sabır insanın acı ve tatlı olaylar karşısında kendisini kontrol etmesidir.
Ayet ve rivayetlere göre sıkıntılar, problemler ve engeller ancak sabır, ilahi kazaya razı olmak, nefsi kontrol etmek ve Allah’ın emrine teslim olmakla aşılır. Aşağıda onlardan bazılarına yer veriyoruz:
Ayetlerde Sabır
1- Ey iman edenler! Sabır ve namazla Allah’dan yardım dileyin. Şüphesiz Allah sabredenlerle beraberdir. (Bakara, 153)
Ayetin Mesajları
-İman, ibadet ve sabırla birlikte olursa sağlamlaşır.
-Namaz maneviyatta yükselme vesilesidir, yük değildir.
– Sabır ve namaz ilahi yardıma ulaşmanın iki kanadıdır.
– Her ne kadar Allah herkesle her yerde beraber ise de sabredenlere özel bir lütfu vardır.
– Allah namaz kılanlarla değil sabredenlerle beraberdir, çünkü namaz kılmanın bile sabıra ihtiyacı vardır.
2- Ancak (hem nimetlere hem de musibetlere karşı) sabredenler ve salih amel işleyenler hariç… İşte onlara bağışlanma ve büyük ecir vardır. (Hûd,11)
Ayetin Mesajları
-Kur’an’da ‘salih ameller’ ifadesi nerede gelmişse orada ‘iman edenler’ ifadesi de gelmiştir. Ancak bu ayette, ‘iman edenler’ yerine ‘sabredenler’ ifadesine yer verilmiştir. Bu da sabrın önemini ortaya koymaktadır.
– Sabır sadece acılar karşısında olmaz. İnsan nimetler içinde olduğunda da sabırlı olmalıdır. Yani nimetlerden faydalanma konusunda dikkatli olmak gerekir. İnsan nimetlerden faydalandığında sabırlı davranmaz ve onları hoyratça kullanırsa azar.
– Hem acı olaylarda hem de nimetlerde sabretmek salih amelin en güzel örneklerindendir.
– ‘İşte onlara bağışlanma ve büyük ecir vardır.’ ayeti sabırın, günahların bağışlanması gibi önemli bir neticeyi peşinden getirdiğini gösterir.
3- (Melekler), ‘Sabrettiğinizden dolayı selam olsun size derler; gerçekten de dünya yurdunun bu sonucu ne de güzeldir.’ (Rad, 24)
Ayetin Mesajları
– Selam, Allah’ın isimlerden biri olup Allah, peygamberlerini ve cennetlikleri onunla kutlar, Müslümanlar onunla birbirlerine esenlik dilerler. Selam cennetliklerin dünya ve ahretteki sloganı, halik ve mahlûkun zikridir. Öyleyse ölüye, diriye, büyüğe ve küçüğe selam verelim. Selam, cevabı farz olan bir ameldir.
– Sabırın dereceleri olup, cennetliklerin derecesi bu dünyada sıkıntılara karşı gösterdikleri sabırlarının ölçüsü kadardır.
– Sabredenler, saygı gösterilmeye layık olduklarından meleklerin selamını hak ederler.
4- Sabret; sabrın ancak Allah’ın yardımı iledir. Onlara üzülme ve yaptıkları hile ve tertiplerden dolayı gönlünü sıkma. (Nahl, 127)
Ayetin Mesajları
– Sabır büyük bir nimettir ve ona Allah’ın yardımıyla ulaşılır.
– Sabredenler Allah’ın yardımını almış kimselerdir.
– İnkârcıların ve inatçıların karşısında yapılacak en güzel iş sabretmektir.
– Her türlü komplonun karşısında gönlün sıkışmaması için sabır gereklidir.
5- İşte onlar sabretmelerine karşılık (cennetin en yüksek derecesinde) odalarla mükâfatlandırılacak ve orada esenlik dileği ve selamla karşılanacaklardır. (Furkan, 75)
Ayetin Mesajları
– Cennetin yüksek derecelerine ancak dünyadaki sıkıntılara sabretmekle ulaşılır, arzuyla değil.
– Cennetteki esenlik ve selam, bu dünyadaki sıkıntılara katlanmakla elde edilir.
6- Sabrettikleri ve bizim ayetlerimize yakinen iman ettikleri için, onlardan, emrimiz ile (halkı) hidayete ileten önderler kıldık. (Secde, 24)
Ayetin Mesajları
– Dini yalanlayanlara ve eziyet edenlere tebliğ etmek sabretmeyi gerektirir.
– Sabır, Allah’ın ayetlerine iman yolunda olursa daha değerlidir.
– Sabır ve Allah’ın ayetlerine yakin etmek, imanın alametlerindendir.
– Hidayet önderi olmanın şartı, hidayet yolunda karşılaşılan belalara sabretmek ve yakin derecesine ulaşmaktır.
Hadislerde Sabır
Resul-i Ekrem (s.a.a) buyuruyor:
Sabırlının alameti üç şeydedir: Birincisi gevşememesi; ikincisi darlanmaması; üçüncüsü Rabbinden şikâyet etmemesi. Eğer gevşerse hakkı zayi eder, darlanırsa şükrü yerine getirmez ve eğer Rabbinden -azze ve celle- şikayet ederse şüphesiz ona isyan etmiş olur. (İlelu’ş-Şerayi, c.2, s.498)
İmam Ali (a.s) buyuruyor:
Eğer sabredersen (ilahi) takdirler sana doğru akar ve sevap alırsın. Ama sabırsızlık edersen (ilahi) takdirler yine sana doğru akar ve günahkâr olursun. (Camiu’l-Ahbar, s.116)
İmam Hasan Mücteba (a.s) buyuruyor:
İçinde hiçbir şerrin bulunmadığı hayır, nimete şükretmek ve gelen belaya sabretmektir. (Tuhefu’l-Ukul, s.234)
İmam Kazım (a.s) buyuruyor:
Allah’ın itaatine ve Allah’ın günahlarına sabret. Şüphesiz dünya bir saattir. Çünkü geçen geçmiştir onun için üzülmeye gerek yok. Geleceği ise bilmiyorsun. Öyleyse mutlu ve sevinçliymiş gibi içinde bulunduğun anda sabırlı ol. (Biharu’l-Envar, c.75, s.311)
İmam Rıza (a.s) buyuruyor:
Kulda üç özellik olmadıkça imanının hakikati tam olmaz: Dinde derinleşme, yaşamda tedbirli olma ve belalara sabır gösterme. (Biharu’l-Envar, c.75, s.319)
Selam ve saygılarımla.
İlahiyatçı Yazar Serdar AYTEKİN
